januari (Japan)

In Japan, vanaf 4 januari

Na de aangename oversteek van Vladivostok, via Zuid Korea zijn we nu in Japan. Heel prettig om weer hier te zijn. In 2005 maakte ik een paar reizen naar Japan en bij een van de reizen was Willie er ook bij.

Bij aankomst in Sakaiminato merken we hoe zacht de temperatuur is: centraal en zuidelijk Japan liggen op de hoogte van zuid Frankrijk en noord Afrika. Overdag een blauwe lucht, veel zon, temperaturen rond de 10-12 graden en ’s nachts rond het vriespunt.

In Japan merken we ook dat je altijd ergens last van moet hebben. Ons voornemen om onze giga-achterstand in het beantwoorden van emails in Japan weg te werken blijkt vrijwel niet mogelijk: het internet is geen publieke zaak hier, iedereen heeft privé of binnen de bedrijven internet aansluiting en contracten. Met andere woorden, internet cafe’s bestaan niet, mobiele ‘dongeltjes’, web kaarten of ‘green points’ waar je op elke plaats kun inloggen bestaan niet in Japan. Ook het kopen van een sim-kaart is een enorme rompslomp. Een aantal providers hebben de markt maximaal onder controle en deze effectief dichtgetimmerd voor alternatieve vormen van netgebruik. In die zin geen liberalisering hier. Het lukt ons jammer genoeg voorlopig nog niet om onderweg jullie berichten op het web en email te beantwoorden!!

Groot en klein hoort bij elkaar in Japan

De mensen die Japan goed kennen vertellen telkens dat hoewel Japan groot is en enorme steden en industriën heeft, dat het land en samenleving kleinschalig georganiseerd is. Tokyo bijvoorbeeld is in feite opgebouwd uit een groot aantal oorspronkelijke dorpen/stadjes en daardoor, als je de struktuur van de stad kent, in feite kleinschalig van opbouw is. Een ander voorbeeld van kleinschaligheid van grote bedrijven zoals Toyota en Mitsubishi die in feite een conglomeraat zijn van 10.000-15.000 kleine bedrijven, units, semi-onafhankelijke toeleveranciers, etc. Hetzelfde thema van grootschalig opereren maar kleinschalig organiseren. Japan verstaat de kunst om kleinschalig groot te worden omdat het managen van supergrote bedrijven moeilijker is dan het coordineren van veel kleine toeleverende bedrijven. De bekendste management principes in Japan zijn daar ook op afgestemd.

In Matsue

08 .daar staan we dan ..in Japan! voor Matsue CastleOp onze reis hebben we aangename dagen doorgebracht in Matsue, een stadje waar een van de oudste tempels van het land te bezoeken is. Het is op het platteland, we zien de kleine dorpen, in de dorpsstraten de kleine huizen, met miniscule tuintjes als ze er al zijn. We genieten van het museum, de natuur, het dorp waar we ons waarschijnlijk af en toe bezondigen aan het staren naar al die aardige en mooie kleinschaligheid en vriendelijke mensen!

In het stadje vinden we een aardige plaats om onze Bus te parkeren, direct naast het grootse kasteel, een van de oudste in het land, volledig gebouwd in hout! We klauteren omhoog in het gebouw, verbazen ons over de Japanse nauwgezetheid: iedere bezoeker schoenen uit en loopt in het kasteel op sloffen! Evenals in andere museums zien we hier hoe in de oude tijd Japan zowel intern als ook in een voortdurende reeks van conflicten was verwikkeld! Een beeld dat bevestigd wordt in het Peace Memorial Museum in Hiroshima waar we later op bezoek gaan. Vergelijkbaar met Europa bedenken we.

Adachi Museum of Art

Daar vandaan rijden we naar een Adachi Museum of Art, een groot museum waar een succesvolle ondernemer Adachi Zenko, een soort Joop van den Ende, tientallen jaren de mooiste kunst kocht in Japan vanaf begin 1900s. Adachi museum heeft bijvoorbeeld al het werk van Yokoyama Taikan, een van de bekendste japanse schilders uit de 20ste eeuw. (Om er maar een te noemen!) 02 The white Gravel and Pine GardenHij bouwde een heel mooi museum en omringde dat met tuinen waar de historische gedachten over vormgeving van tuinaanleg en de functie van tuinen voor de mensen tot uiting wordt gebracht. Zelfs in de winter schitterend om te zien! Private sector en kunst, waar we in NL grootse discussies hebben, verdraagt zich in Japan heel goed, volledig geaccepteerd. Na onszelf los gemaakt te hebben van deze schitterende veelheid van cultuur en natuur rijden we naar Hiroshima. We betrappen ons er op geen zin te hebben om veel kilometers te maken!

Hiroshima

In Hiroshima staan we stil in het Peace Memorial Park en Museum waar de gevolgen van de atoomoorlog in beeld gebracht zijn! Een vreselijkheid, haast niet om naar te kijken en te luisteren. Toen we uit het Museum kwamen hadden we het gevoel dat alles in Hiroshima dat blijft uitademen. Toch ook niet, waar buiten het museum en park met de indrukwekekende beelden, die verschillende slachtoffergroepen, ook 20.000 Koreanen die in de tweede wereldoorlog als krijgsgevangene in Japan waren of daar waren als gastarbeider. Wat ons opviel was dat in het museum vooral ook de regionale oorlogen (China, Rusland, Verschillende Zuid Oost Aziatische landen) van/door Japan op een kritische manier gehistoriseerd werden. Lijkt evenwichtig, beperkte slachtoffer overbenadrukking in het historische gedeelte, veel van het menselijke lijden door de A-bom werd verteld over wat er met de kinderen gebeurde. Ook wordt daarbij vermeld dat vrijwel alle scholen in die tijd tenminste voor een deel van de tijd gesloten waren en de kinderen in een soort civiele dienst werkten bij het afbreken van huizen/aanleggen van brandgangen om in het dichtbewoonde Hiroshima brandgevaar door de conventionele bombardementen te verminderen. 15 Children's Peace MonumentDat er te weinig scholing was vanwege hoge defensiebudgetten, dat er te weinig voedsel was vanwege dezelfde reden, etc. Hoe goed was Japan voor zijn bevolking, voor zijn kinderen. Wat gaat er door je heen als je Japan over de oorlog hoort vertellen!? Wie kan zijn eigen geschiedenis vertellen? De taal en de ervaringen van de kinderen lijkt ons een goede keus, die hebben toch de meeste rechten, vanwege het recht op toekomst?!

De gastvrijheid van Willem Kortekaas en zijn assistent Kauro Katsuno

Door ons werk hebben we goede collega’s en vrienden in Tokyo, Willem Kortekaas en zijn assistent Kauro. Behalve gastvrijheid hebben ze een aantal douanezaken voor ons geregeld hebben. We rijden naar Tokyo en naar Willem’s weekendhuis in de bossen van het dorp Morigane. Als we na twee dagen weer naar Tokyo terug willen rijden valt er sneeuw, behoorlijk veel! Om de enorme verkeersstromen niet vast te laten lopen in chaos besluit men de express roads naar Tokyo af te sluiten! We rijden weer terug naar Willem’s huis en knopen er nog een nachtje aan vast. Gelukkig is de volgende dag alles weer okay, de wegen zijn weer open! Duizenden mensen hebben de nacht in hun auto door gebracht.

Tot ons volgende schrijven!

Groetjes,

Wim, Willie

01-schets-en-plannen-voor-een-expositie-over-henry-heusken-1832-1860

Afbeelding 1 van 20

Henry Heusken (1832-1860)

Een Nederlandse jongeman in de geschiedenis van Nederland met het oude Japan.

Nederland en Japan, twee landen aan beide kanten van de wereld, bijzonder en heel verschillend. Nederland had met Japan al een goede verhouding vanaf 1600 tot in de 20e eeuw. Het stond daarin niet alleen, de meeste Europese landen en Amerika probeerden er voet aan wal te krijgen.

Nederland lukte het uiteindelijk in het verre oosten waar de andere Europese landen het in Japan nog even voor het nakijken hadden. Waarom lukte het de Nederlanders wel? De historicus zal zeggen dat daar twee redenen voor waren: als eerste dat de Nederlanders al heel actief waren in Azië, . Bij het zoeken van contact met het oude Japan konden zij terugvallen op hun koloniale structuren, bijv. Van de VOC in wat toen Nederlands Indië heette (Indonesië). De tweede reden was ook bijzonder. Bij alle andere Europese landen trok de handel gelijk op met de bekering van de bevolking in Azië. Op dat punt gaf de Japanse cultuur niet thuis; ze stonden het niet toe: landen die dat wel deden werden er door de Japanse leiders uitgezet. Die culturele kracht is er ook nu nog sterk in Japan, dat zegt: Europa, wij willen wel je technologie, maar niet je cultuur. Nederland had dus nogal wat succes in het oude Japan omdat het enkel om de handel ging. Geen geval dus van twee geloven op een kussen met de duivel daartussen!

Henry Heusken en Japan

Wij doen dit verhaal om een ander verhaal over een Nederlandse jongeman te kunnen vertellen. Het gaat over Henry Heusken die uit Brabant kwam. Henry werd geboren in een arm gezin. Maar hij had een heldere geest en toen hij in zijn dorp enkel armoede zag en daar genoeg van kreeg zei hij tegen zijn moeder: “Ma, we gaan naar Amerika want daar is het beter”. Zijn moeder dacht daar niet over, maar Henry, 19 jaar oud, was vastbesloten en ging alleen naar Amerika. Dat was in 1853 !

Henry, helder en met lef: nadat hij aankwam lukte het hem om vertaler te worden, trad in dienst bij Townsend Harris als Nederlandse vertaler Nederlands-Engels-Frans en nam ‘s avonds les. Dat heeft hij een korte periode gedaan en hij viel op omdat hij goed was in overleg en onderhandelen. Hij kwam in Japan in de 8e maand van 1856. Om een lang verhaal kort te maken: Henry werd door het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken gevraagd of hij een baan wilde als vertaler op de Amerikaanse Ambassade in Tokyo. Dat leek Henry wel wat, en hij wist daar goed te verkeren. Veel mensen, Japanners en ook buitenlanders zagen hem graag, en hij werd al gauw een vertrouwd en bekend figuur, vaak te zien op zijn paard overal in en rondom de stad.

Aan het graf van Henry

Van hier nemen we jullie mee naar zaterdag morgen de 26e januari 2013 waar wij, Wim en Willie, samen met ongeveer vijftien mensen op een klein kerkhofje staan van de Tempel Korinji in het oude centrum van Tokyo bij het graf van Henry !

Heel veel ging goed met Henry toen hij in Amerikaanse diplomatieke dienst was als secretaris van de Amerikaanse consul. Maar Henry onderschatte de kleine groep Japanners die niets met de Buitenlanders van doen wilden hebben, sterker nog, zij wilden geen enkele buitenlander in het land. Op een avond, op 5 december 1860, na de maaltijd op de Pruisische Ambassade, Duitsland bestond toen nog niet, vertrok Henry met zijn vier Japanse bewakers naar zijn huis. Hij was al vaker gewaarschuwd om ‘s avonds niet in het donker op straat te komen vanwege de veiligheidsrisico’s. De rest van het verhaal kan kort zijn, zes mannen met maskers op en lange Japanse zwaarden bij zich rekende af met Henry! Eerst zijn paard en toen Henry op straat lag was het gauw afgelopen. Hij was 28 jaar oud. Zijn bewakers is tijdens die overval niets overkomen!

Het oude kerkhofje bij de Tempel Korinji is er al heel lang, een Boeddhistische gemeenschap ruimt haar graven niet uit eerbied voor de voorouderen. Het kleine groepje mensen dat Henry wil herdenken bestaat uit Nederlanders, een Amerikaan, een Engelsman en Japanners. Mensen die belangstelling blijven houden voor de geschiedenis van hoe het Japanse volk en het Europese volk uiteindelijk dichter bij elkaar kwamen. We staan op het kleine kerkhofje, heel oude graven, alles perfect schoon en onderhouden, veel groen en wolkenkrabbers aan alle kanten om ons heen. De Boeddhistische priester doet een gebed, lang en eerbiedig. Willem Kortekaas, woont al 32 jaar in Japan, organiseert deze herdenking, probeert een signaal te geven aan de priester, het ritueel duurt ook wel wat lang !! De priester begrijpt het !Willem pakt zijn tas, die hij bij zich heeft , daar komen de bekertjes uit en een fles jenever. Dwars door de tijd, dwars door de verschillende culturen brengen we een toast uit op de Japans-Nederlandse verhoudingen, vriendschap en geschiedenis. Henry en de vele andere personen die we niet kennen zijn daar het symbool van en hebben daar een belangrijke bijdrage aan geleverd!

Een toast uit respect daarvoor op een klein Japans Kerkhofje in Tokyo!

Wim en Willie Klaassen