‘We zijn hier gekomen om weer terug te gaan!’ De familie Aranda uit Chili en Nederland!
Werkelijkheid en Droom: Chili en Syrië!
Denk aan 10 jaar verder, November 2025 en wij reizen in onze Bus door Syrië, Aleppo. We zijn op bezoek bij de familie Abdul Qader, hebben de Bus naast hun huis geparkeerd. In de stad hebben we hen ontmoet. Een toevallige samenloop van omstandigheden, die ontmoeting. We zagen hen kijken naar onze Bus – het Nederlandse kenteken. We komen aan de praat: ze vertellen dat ze tijdens de wrede oorlog vanaf 2010 met hun kinderen naar Nederland konden vluchten! Ze vertellen over de wreedheden, de levensrisico’s en meer. Over de situatie van verwarring die ze in Nederland aantroffen. De moeilijke tijd in asielzoekerskampen, selecties over blijven-niet blijven die lang duurden, dat het moeilijk was een leven op te bouwen in het Nederland van de afgelopen jaren.
Durf voor vluchtelingen in te staan
Het idee van deze droom, 10 jaar verder, november 2025 in Syrië, komt voort uit onze ontmoeting met Marco Aranda–Reyes en zijn gezin in Puerto Natales in Chili. Vanuit Ushuaia waren we net aangekomen in Puerto Natales, de reis in Argentinië zit er op, en gaan vertrekken met de ferry Eden naar Puerto Montt. Marco en zijn familie zijn de eersten die we in Puerto Natales spreken, ze zijn op familiebezoek en zien onze auto, herkennen de Nederlandse nummerplaat. We spraken elkaar kort, Marco vertelt dat hij als 8 jarige jongen met zijn moeder Enelis en vader Luis en broer Omar in oktober 1975 naar Deventer kwam! Het was een wrede tijd onder het regime van Pinochet. Zijn vader was als vakbondsman en lid van de oppositie ??? gearresteerd en zijn naam staat op een dodenlijst. Na de arrestatie gaat Marco, toen 6 jaar, naar Oma – Marco zal ongeveer twee jaar bij haar wonen gedurende de periode dat zijn vader Luis vast zit. Zijn jongere broertje Omar blijft bij moeder Enelis. Pas na 40 dagen wist moeder Enelis dat haar man nog leefde, ze bleef zoeken en navragen. De gearresteerden werden met gebruik van elektrische martelmethoden ondervraagd en hadden weinig overlevingskans. Na ruim 2 jaar wisten de families door het Rode Kruis (ICRC) waar de gearresteerden waren. Samen met enkele andere landen eiste de Nederlandse Ambassade (Kabinet Den Uyl) in Chili inzicht in de lijst van gearresteerden. Daarbij stelde de Nederlandse regering als voorwaarde voor verder contact tussen beide regeringen dat een aantal gearresteerden samen met hun gezinnen naar Nederland mochten afreizen, in vrijheid. De Pinochet regering zegt dit toe en na een hectische tijd moet de moeder van Marco alle zaken van het huis, eigendommen en familiezaken regelen. Op de morgen van 22 oktober 1975 stond er een KLM vliegtuig klaar op een geïsoleerde plaats op het vliegveld, omgeven door een zwaargewapend militair cordon. De gearresteerde mannen worden in zwaarbewapende auto’s aangevoerd, armen geketend op de rug en alle persoonlijke documenten onder dwang achterlatend. Na twee jaar gevangenschap ontmoeten ze elkaar, hun gezinnen in het vliegtuig. Angst, onzekerheid en ongelooflijke emotie als het vliegtuig vertrekt!
Het Nederland van toen: een goede werkelijkheid voor Chileense vluchtelingen
Twee dagen na aankomst zit Marco, 8 jaar, op de lagere school in Deventer-Oostrik. Luis en Enelis krijgen bij aankomst hulp van een sociaal werker, iets wat na korte tijd vrijwel niet meer nodig is. Vader Luis, die onderhoudsmonteur was, wordt geholpen aan een baan als schilder. Hij heeft bijvoorbeeld gewerkt aan de restauratie van de BergKerk in Deventer. Hij vertelt trots over hoe hij werkte aan de sierbeschildering van de plafonds! Marco vertelt over de grote verwarring op school, in het begin, over zijn vastbeslotenheid om de Nederlandse taal goed te leren. Dat lukt hem ook en na een paar jaren haalt hij een 10 voor een Nederlandse taal examen, het klasgemiddelde is tussen 6-7. De examen commissie zegt ‘dat kan niet waar zijn’ en laat hem een herexamen doen waarvoor hij een 9 haalt!! Iedereen is overtuigd! Ook nu, na 12 jaar terug in Chili spreekt hij verrassend goed Nederlands.
‘We zijn naar Nederland gekomen om weer terug te gaan naar Chili!’
Tijdens de Nederlandse jaren zeiden Luis en Enelis – in Nederland Nellie – voortdurend tegen elkaar en de kinderen dat ze naar Nederland gekomen waren om weer terug te gaan naar Chili! Dat gebeurde ook: in 1980 gaat vader Luis alleen terug. Pinochet is nog aan de macht en het is gevaarlijk voor hem. Onder een andere naam lukt het hem om weer werk te vinden. Nellie, blijft met de jongens achter, de jongens erg onder de indruk van het vertrek van hun vader, weten dat dit ook voor hun de weg is. Dat komt voor Nellie na 16 jaren (!) in 1996, de jongens hebben hun opleidingen dan klaar. Het kolonels regime was er tot 1989. Marco en Omar blijven wonen in Deventer, werkten toen allebei. Marco komt in 2003 terug naar Chili, hij had daarvóór Claudia ontmoet die er de voorkeur aan gaf vanwege haar academische opleiding verpleegkunde en baan in Chili te blijven. Ze hebben nu drie kinderen, Claudia is leidinggevende in de zorgsector, Marco ging in Deventer naar de LTS en MTS en is nu Elektricien Industriële installaties. Omar ging economie studeren, bleef in Nederland en werkt nu bij ABN AMRO.
De ontmoeting met Marco en Claudia en hun kinderen, met de ouders Luis en Nellie reikte ons heel veel beelden aan: het Nederland uit de 80er jaren toen er met durf geregeerd werd, toen er in het grootste deel van de bevolking in Nederland idealen van rechtvaardigheid waren voor vluchtelingen. In de tijd van nu, waarin in Europa het geweld door criminelen uit eigen land en uit het Midden Oosten vaak voorkomt. Tragisch is de vraag of ook de Abdel Qader’s uit Syrië in deze tijd nog een kans zullen hebben om een leven op te bouwen in Europa en/of Nederland, zoals de Aranda’s uit Chili dat nog wel konden.
We komen weer uit bij het begin van deze brief: we wensen dat we over 10 jaren in het Midden Oosten veilig zullen kunnen reizen, zoals nu in Chili, en op bezoek kunnen gaan bij de mensen die in Europa als vluchtelingen hun levens konden opbouwen!
Wim en Willie
Valparaiso, Chili
21 november 2015